مبانی نظری و ادبیات تحقیق استراتژی

مفهوم استراتژی و تاریخچه آن
منظور از مفهوم استراتژی، محتوا و ماهیت آن است. استراتژی در ابتدا یک واژه نظامی بود. ( ارمسترانگ، 1384) این واژه از لغت یونانی strategos به معنای هنر ژنرال¬ها اقتباس شده است. مرکب از" استراتوس" به معنی ارتش و" اگو" به معنی رهبر گرفته شده است. در ارتش، استراتژی کار ژنرال¬هاست، همچنان که در کسب و کار نیز وظیفه مدیران ارشد است. (غفاریان و کیانی، 1383) اولین آثار مکتوب در این زمینه به حدود2500 سال پیش باز می¬گردد. اما سابقه¬ی کاربرد این مفهوم در حوزه مدیریت و بازرگانی به دهه¬ی 50 میلادی و در حقیقت به زمانی باز می¬گردد که نظریه پردازان سیتسم¬های طبیعی، عامل محیط را در مطالعه سازمان¬ها وارد ساختند. (کویین و همکاران، 1382) این واژه اولین بار توسط چندلر در کتاب "استراتژی و ساختار " به کار رفت. چندلر که برای اولین بار واژه استراتژی را بکار برد، از نظر وی استراتژی به معنای تعیین هدف¬های بلندمدت¬یک سازمان و گزینش مجموعه اقدامات و تخصیص منابع لازم برای دستیابی به این هدف¬ها است. ( کویین و همکاران، 1382) در اوایل دهه ١٩٦٠، وزارت دفاع آمریکا مبانی برنامه ریزی استراتژیک ر ا پایه گذاری کرد. در دهه ١٩٩٠ عصر جدید رویکردهای استراتژی با نظریات صاحب نظرانی مانند هنری مینتزبرگ و گری¬هامل آغاز شد. ( غفاریان و کیانی، 1383)
استراتژی چیست؟
هیچ‏گاه پاسخ به¬یک‏ سوال تا این حد متنوع نبوده است. هریک از این‏ پاسخ¬ها ابعادی از موضوع را توصیف کرده است:
چندلر (1962): استراتژی عبارت است از» تعیین اهداف و آرمان¬های بلندمدت و اساسی یک شرکت «
چایلد( 1972): استراتژی مجموعه ای از انتخاب بنیادی یا حساس است درباره نتایج یک فعالیت و ابزار انجام آن.
کی (1999): استراتژی کسب و کار به هماهنگی بین قابلیت¬های نهفته و درونی شرکت با محیط بیرونی اش می پردازد.
دراکر(1995): تصمیم¬های استراتژیک را چنین تعریف می کند: « کلیه تصمیم¬های مربوط به اهداف شرکت و راه¬های رسیدن به آن. (همان ماخذ)
دائره المعارف بریتانیکا، استراتژی را از دید نظامی(جایی که خاستگاه اولیه آن بوده) با تعبیر «هنر برنامه‏ریزی و هدایت عملیات» معرفی کرده‏ است و برای متمایز ساختن آن با تاکتیک سه‏ ویژگی«گستره بیشتر عملیاتی، دوره زمانی‏ بلندتر و جابجایی انبوه نیروها»را بیان می‏کند. در سوی دیگر این طیف، هنری مینتزبرگ ‏ به عنوان ¬یکی از متاخرین در این زمینه برای«استراتژی» پنج معنی پیشنهاد می‏کند: استراتژی به عنوان طرح ، استراتژی به عنوان تمهید ، استراتژی‏ به عنوان الگو ، استراتژی به عنوان‏ وضعیت و استراتژی به عنوان‏ دیدگاه . گروه مشاوران‏ بوستون استراتژی را امری مربوط به‏ جایگاه سازمان در میدان¬هایرقابتی می‏دانند و مشاوران مک‏کینزی آن را با عبارت: «درک ابعاد مختلف ساختار صنعت و مبانی رقابت در آن» بیان می‏کنند. (کیانی و غفاریان، 1383)
ماهیت استراتژی، تشخیص فرصتهای اصلی و تمرکز منابع در جهت تحقق منابع نهفته در آن¬هاست. فلسفه استراتژی نشان می¬دهد که درون مایه اصلی استراتژی، فرصت¬ها هستند. بدون دستیابی به فرصت¬های استراتژیک، منافع استراتژیک به دست نمی‏آید. و بدون درک آن¬ها استراتژی امری کاملاً بی ثمر است. ( همان ماخذ) همچنین برای دستیابی به هدف نهایی در رقابت با سیر سازمان¬ها باید از استراتژی بهره گرفت. استراتژی منطق تجاری را برای سازمان به ارمغان می¬آورد. اگر هدف این است که بهترین باشیم پس باید استراتژی را به گونه ای طرح ریزی نمود که ما را به سوی بهترین شدن رهنمون نماید.