زیردریایی یک وسیله نقیله شناور است که میتواند در زیر سطح آب حرکت کند. شناوری است که همانگونه که از نامش پیداست توانایی شنا در زیر آبها را دارد. زیر دریایی برای نخستین بار در زمان جنگ داخلی آمریکا استفاده شد. در جنگهای جهانی اول و دوم بویژه جنگ جهانی دوم نبرد زیر دریاییها یکی از ویژه ترین نبردهای آن جنگ شمرده میشود که از آن فیلمهای زیادی ساخته شده. در دوران جنگ سرد آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی هر کدام روی به ساخت زیر دریایی اتمی کردند. این زیر دریاییها توانایی ترابری و شلیک موشکهای بین قارهای با کلاهک هستهای هستنداما نام زیر دریایی هستهای بخاطر داستن موتور با سوخت هستهای است که این زیر دریاییها را از سوخت گیری دوباره بینیاز میکند. کشورهای انگلیس و فرانسه نیز دارای این زیر دریایی میباشند و به تازگی هند با خرید دو فروند زیر دریایی هستهای از روسیه به جمع کشورهای دارای این زیر دریایی پیوسته. نوع دیگر و قدیمی تر زیر دریاییها زیردریایی موتور دیزل است که ایران نیز با خرید مدل نهنگ از روسیه و ساخت وارون این نمونه به فن آوری ساخت دست یافته.کشورهای زیادی از جمله هلند، آلمان، کشورهای اسکاندیناوی، مصر و اسرائیل دارای این کلاس زیر دریایی هستند. کلاس آخر زیر دریاییهای عملیاتی هستند که بعد از جنگ جهانی دوم کمتر ساخته یا از آن بهره برداری شده. این زیر دریاییها کوچک و بیشتر برای عملیات واکنش سریع یا در آبهای کم ژرفا بهره برداری میشوند. در جنگ جهانی دوم ژاپن با بهره گیری از این گونه زیر دریایی به بندر پرل هاربر در خشکچههای هاوایی آمریکا پاتک زد.
تاریخچه ساخت زیردریاییها :
در زیردریاییهای اولیه از نیروی دست برای حرکت دادن زیردریایی در اعماق کمک گرفته میشد. در سال ۱۶۲۰ شخص بنام ون دربل اولین زیردریایی را ساخت که میتوانست در عمق ۵/۴ متری حرکت کند.
حجم داخل این زیردریایی بسیار کم بود، بطوریکه فقط یک نفر میتوانست داخل آن قرار گیرد و برای حرکت دادن آن در عمق به یک فرد بسیار نیرومند نیاز بود تا بتواند پرههای جلو و فوقانی را بچرخاند
درحدود سال ۱۷۷۰، دیود باشنل زیردریایی را طراحی کرد که میتوانست بکمک دست و پدالهای پایی حرکت کند. حدود ۳۰ سال بعد روبرت فولتون، زیردریایی دیگری ساخت که ۳ نفر گنجایش داشت و برای اولین بار، بالهایی برای تنظیم عمق در زیردریایی تعبیه شد.
فولتون سپس تلاش کرد تا زیردریایی دیگری با موتور بخار بسازد. مشکل طراحی این موتورها در آن بود که در زیر آب اکسیژن نبود. بنابراین موتوری طراحی شد که ابتدا آب در سطح آب داخل مخزنی با موتور دیزل (با سوخت گازوئیل) داغ و تبدیل به بخار میشد، سپس موتور خاموش میشد و زیردریایی به داخل آب شیرجه میزد و تا وقتی که بخار داخل مخزن سرد نشده بود، زیردریایی میتوانست با موتور بخار در عمق دریا حرکت کند.
در سال ۱۸۶۰ زیردریایی دیگری طراحی شد که بطور کامل زیر آب نمیرفت و از طریق لولهای که به سطح آب راه داشت، اکسیژن را برای سوخت موتور به داخل زیردریایی مکش میکرد.
- در سال ۱۹۰۴ اولین زیردریایی که با موتور دیزل- الکتریکی کار میکرد، در فرانسه ساخته شد. موتورهای دیزل در سطح آب، باطریهای الکتریکی را شارژ میکردند و سپس زیردریایی در آب فرو میرفت در این هنگام موتور دیزل خاموش میشد و موتور الکتریکی بکمک باطریهای شارژشده، زیردریایی را حرکت میداد.
مشکل این نوع زیردریایی در آنجا بود که اولاً باطریها خیلی بزرگ و سنگین بودند و ثانیاً پس از گذشت چندساعت زیردریایی مجبور بود به سطح آب بیاید تا موتور دیزل روشن شده و باطریها را دوباره شارژ کند. اسید داخل باطریها هم در ترکیب با آب دریا، بخار خطرناک و کشندهای تولید میکردند.
- درسال ۱۹۵۴ اولین زیردریایی با سوخت هستهای ساخته شد. از مزایای این زیردریاییها، عدم نیاز به هوا است. این نوع زیردریاییها میتوانند به مدت طولانی (حتی سالها) زیر دریا بمانند و فقط درصورت نیاز به سطح آب بیایند و نیز با سرعت بالای ۵۰ کیلومتر در ساعت در زیر و یا سطح دریا حرکت کنند. در این موتورها، حرارت راکتور از طریق لولههای آب به توربین بخار میرسد و آن را میچرخاند. در نمونه زیردریایی شکل زیر، دو مدار گردش آب طراحی شده است. در مدار اولی، آب در اثر حرارت زیاد (عمل شکافت هستهای) راکتور، به شدت داغ میشود و با گردش آب در مدار اولیه محفظه تبدیل هم داغ می شود. سپس محفظه تبدیل ، آب مدار ثانویه را تبدیل به بخار میکند و آن را سوی توربین بخار میفرستد.