مبانی نظری و ادبیات تحقیق قدرت

قسمتی از متن:

تعاریف قدرت

در فرهنگ لغات فارسی، قدرت به معنی توانستن، توانایی داشتن، توانایی اختیار و اجبار و نیرو و قوه تاثیرگذار آمده است(فرهنگ معین، 1375). در فرهنگ لغت آکسفورد، قدرت با واژه اختیار (authority) مترادف آمده است و به معنی قدرت صدور دستور و واداشتن دیگری به پیروی است(فرهنگ آکسفورد، 1991). قدرت را می­توان توان بالقوه­ای دانست که هر فرد دارا است تا به وسیله آن بر فرد یا افراد دیگر و همچنین توان تصمیم گیری آن­ها اثرگذار باشد به گونه­ای که افراد مجبور می­شوند کاری را انجام دهند(دون­هام[1] و دیگران، 2002).

تعریفی از قدرت آمیزه ای از تعریف هایی است که به وسیله جرالد سالان ســـیک و جفری ففر[2] (1977) ارائه شده است. تعریف مزبور بدین شرح است: "قدرت عبارت است از توانایی و اعمال نفوذ برای انجام شدن کارها بدان گونه که صاحب قدرت می خواهد انجام شود؛ این همان قدرت پنهان برای اعمال نفوذ بر افراد است. ". تعریف مزبور دارای چندین نقطه ی قوت است که می توان بدان وسیله سازمان را درک کرد. نخست اینکه بر نسبی بودن قدرت تاکید می کند. دوم، عبارت "شیوه ای که صاحب قدرت می خواهد کارها انجام شود" به صورت بالقوه یادآور این واقعیت است که تعارض وجود دارد و اغلب با استفاده از قدرت. روش، وسیله، رویکرد و "حوزه ی اقتدار یا قلمرو" تعیین می شود. این ها به مبارزه هایی که درباره ی نتایج درمی گیرد، محدود نمی شود. اشاره به این نکته اهمیت زیادی دارد، زیرا اصولاً قدرت یک پدیده ی ساختاری است (یعنی نتیجه ی تقسیم کار و تخصصی کردن کارهاست). (پارسائیان، 1378). قدرت یعنی داشتن توان و کفایت ذاتی و یا اکتسابی برای تاثیرگذاری و اعمال نفوذ بر دیگران در موقعیت ویژه ای و واداشتن و حرکت دادن آن ها برای اجرای خواسته های خود و در مسیر صحیح قرار دادن آن ها به نحوی که بهترین و بیشترین نتیجه را برای فرد اعمال کننده قدرت عاید سازد. (فخیمی، 1379). قدرت در سطح سازمانی، توانایی فرد به منظور تاثیرگذاری بر فرد یا افراد گروه، به عبارتی توانایی رهبر در استفاده از امکانات مادی و معنوی به منظور دستیابی به اهداف سازمان را می­توان در سطح سازمانی قدرت قلمداد کرد (امیرکبیری، 1380). "وبر" اعتقاد دارد که قدرت احتمال این است که فرد در روابط اجتماعی در موقعیتی قرار گیرد که اراده اش را علیرغم مقاومت­ها تحمیل کند(وبر، 1974). به زعم فرنچ و ریون قدرت عبارت است از عمل و نفوذ بالقوه­ای که دارنده آن می­تواند آن را بر دیگران اعمال کند(فرنچ و راون، 2000). به عقیده ففر و سالانسیک قدرت متغیر مداخله­گر مهمی بین محیط و سازمان است. قدرت پدیده­ای رابطه­ای است و تا زمانی که به کار گرفته نشود معنا و مفهومی نمی­یابد(هال، 2002)قدرت توانایی نفوذ بر رفتار دیگران و راهیابی در آنان است(هرسی[3] و همکاران، 2002). فرنچ و راون قدرت را به عنوان توانایی و توان بالقوه یک عامل(مدیر) برای تغییر رفتار، تمایلات، نگرش­ها، عقاید و عواطف و ارزش­های یک هدف (کارکنان) تعریف می­کنند (چو[4]، 2006). به طور کلی می­توان گفت قدرت، توانایی و کنش نفوذ در فرآیند تصمیمات سازمانی، عملکرد و نتایج ناشی از آن است(سارکوگلو[5]، 2009). (2) به عقیده راسل[6] قدرت ایجاد تاثیرات مورد نظر است و رانگ[7] قدرت را کنترل مورد نظر و توفیق آمیز دیگران تعریف کرده است(گودرزی، 1390).

قدرت در سطوح مختلف سازمان