مبانی نظری و ادبیات تحقیق فرسودگی شغلی و استرس شغلی

قسمتی از متن:

تعریف فرسودگی شغلی

فرسودگی شغلی واژه ای برای توصیف دگرگونی های نگرش ، روحیه ، رفتار ، در جهت منفی و رویارویی با فشارهای روانی مربوط به کار است . این فرسودگی بیشتر در مشاغلی پدید می آید که افراد میزان زیادی از ساعات کاری را در ارتباط نزدیک با سایر مردم می گذرانند . بهنیا (1379)، به نقل از( مقدم و طباطبایی ، 1385 )

ماسلاچ و اسچاوفلی و لیتر 2001 فرسودگی را به عنوان یک سندرم روان شناسی با سه بعد مشخص می کند . خستگی عاطفی که شامل استرس ، تهی شدن از عاطفه شخصی و توان بدنی
می باشد . دگرگونی شخصیت که شامل افسردگی ، کناره گیری بیش از اندازه و بی تفاوتی نسبت به کار می باشد . فقدان کار آیی که شامل احساس سودمندی و کار آیی کم ، احساس بی کفایتی می باشد . حجم کار زیاد ، ناکافی بودن کنترل و استقلال عمل روی فعالیتها ، فقدان پاداش فراخور کار فرد ،که این پاداش می تواند گاه جنبه مادی وگاه جنبه اجتماعی داشته باشد. ، نداشتن روابط اجتماعی و ارتباط مثبت و همدلی با همکاران ، تبعیض در محیط کار، فقدان انصاف و احساس بدگمانی در محل کار ، جو بسته و ناسالم و تعارض ارزشها از عوامل موثر در فرسودگی شغلی است . (ماسلاچ 2001 )

اسپکتور( 2001) به نقل از ( عنوان کرد معلمانی که از فرسودگی شغلی رنج می برند از لحاظ هیجانی خسته اند ، انگیزه آنها در کار کم است و ا نرژی و شور و هیجان ا ندکی برای انجام دادن کار دارند . فرسودگی شغلی نه فقط در زندگی حرفه ای معلمان تاثیر دارد ، بلکه زندگی شخصی و اجتماعی او را نیز تحت تاثیر قرار می دهد .


عوامل فرسودگی شغلی
ویژگی های منفی محل کار و نارضایتی از مسایل زناشویی  ولپین و جیکوب( 1992) ، به نقل
از( حسینی و طباطبایی 1385 ) ، داشتن رفتار تیپ A  لاوانکو  (1997)، به نقل از( حسینی و طباطبایی 1385 ) ، ویژگی شخصیتی سرسختی  دپیو و گوردون و یودر  (1999) ، به نقل از (حسینی و طباطبایی 1385 ) ، نسبت بالای دانش آموز به معلم و محدودیت پیشرفت و ارتقاء شغلی معلمان و حجم بالای کار آنها  آنتونیو و والترس و پلی کرونی( 2000) ، به نقل از( حسینی و طباطبایی 1385 ) ، احساس حمایت اجتماعی کمتر  پرسکی و گروسی و همکاران ( 2002) ، به نقل از( حسینی و طباطبایی 1385 ) ، تحمل فشار روانی ناشی از کار به مدت طولانی و ناهماهنگی تخصص با حرفه ای که فرد در آن مشغول به فعالیت است و همچنین خارج از ظرفیت و استعداد بودن مشاغل  فرج پور (1380) ، به نقل از (عاطف و نوری و مولوی و روح المین 1385 ) ابهام نقش و تعارض نقش  لی  و همکاران( 2005) ، به نقل از( حسینی و طباطبایی1385) ، فعالیتهای تکراری در یک شغل و وجود انتظارات و مسئولیتهای ناهماهنگ با علاقه فرد و فقدان چالشها و محرکها و همچنین کمبود کارکنان و افزایش مسئولیت ناشی از آن  شیسلی  (2001) ، به نقل از( حسینی و طباطبایی 1385 ) ، فشارهای ناشی از مواجهه با تقاضاها و درخواست های مکرر دیگران و رقابت سخت و فشرده
و نیازهای مالی و تلاش برای کسب در آمد ، محرومیت از آنچه فرد شایسته آن است  اسکات  (2001 ) به نقل از( حسینی و طباطبایی 1385 ) ، شغل فرد و نقش سازمانی او و ساختار و جو سازمانی و جریان پیشرفت حرفه ای و روابط حرفه ای  استورا   به نقل  از( محمدی 1386 ) ، همه این موارد بیان شده در فرسودگی نقش به سزایی دارند. عواملی که می تواند در بروز فرسودگی شغلی معلمان موثر باشد شامل موارد زیر است :
تعارض و ابهام نقش
تعارض نقش: ناسازگاری نقش، زمانی رخ می دهد که تن دادن به مجموعه ای از الزامهای شغلی با پذیرش مجموعه دیگری از الزامهای شغلی، مغایر و یا به کل نا ممکن است.( راس و آلتمایر، خواجه پور، 1377، ص 71-75 )
ابهام نقش: وضعیت شغلی معینی است که در آن پاره ای اطلاعات لازم برای انجام شغل به طور نا مطلوب، نارسا یا گمراه کننده اند، در نتیجه فرد نمی داند که چه انتظاری از وی برای انجام شغل اش دارند.( راس و آلتمایر، خواجه پور، 1377، ص 71-75 )
گرانباری و کمباری نقش
گرانباری نقش: اگر فرد نتواند از پس انجام کاری که بخشی از شغل معینی است بر آید، دچار استرس خواهد شد. ( راس و آلتمایر، خواجه پور، 1377، ص 71-75 )
کمباری نقش: وضعیتی که در آن از مهارتهای شخص به طور کامل و تمام استفاده نمی شود.
( راس و آلتمایر، خواجه پور، 1377، ص 71-75 )
شرایط نامطلوب کار
مشکلات مالی
مشکلات سازمانی
مشکلات رفتاری دانش آموزان
با توجه دقیق تر به حرفه معلمی می توان در یافت که توام شدن مسئولیتهای حرفه ای
با مسئولیتهای اجتماعی فشار روانی ایجاد می کند .
و...