مبانی نظری و ادبیات تحقیق بهره وری

قسمتی از متن:

بهره وری

موضوع بهره وری؛ موضوع جدیدی نیست و قدمت آن به پیدایش بشر بر می گردد، اما مفهوم امروزی آن را حدود 200 سال قبل شکل گرفته است. از اوایل دهه 1970 بهره وری یکی از مهمترین موضوعاتی بوده که در سطح سازمانی و کشورها؛ توجه زیادی را معطوف خود کرده است (نصیری،1386).

بهره وری چیست؟

بهره وری را می توان از دو منظر تعریف کرد:

تعریف لغوی

قبل از توضیح در خصوص مفهوم بهره وری و نهایتاً ارائه تعریفی کاربردی از این واژه بهتر است واژه بهره وری از نظر لغوی مورد بررسی قرار گیرد.

واژه Productivity واژه ای است انگلیسی و در لغت به معنای «قدرت تولید، باروری و مولد بودن» است. مثلاً زمینی که استعداد زراعت دارد و بذر در آن نشو و نما می کند اصطلاحاً زمینی Productive (یعنی زمینی مولد و بارآور) گفته می شود. مثلاً افرادی در اجتماع که ضمن داشتن توان انجام کار، فاقد شغل هستند و اصطلاحاً بیکار محسوب می شوند، افرادی Non- Productive یعنی افراد غیر مولد خوانده می شوند. پس واژه Productivity در قاموس زبان انگلیسی به داشتن قدرت تولید و بارور بودن کسی یا چیزی اطلاق می شود. در زبان فارسی کلمه «بهره وری» به عنوان معادل Productivity مصطلح شده است. لغت بهره وری که از نظر ادبی حاصل مصدر است از واژه بهره وری مشتق شده است و کلمه بهره ور به استناد فرهنگ فارسی معین به «معنای بهره برد، سودبرنده و کامیاب» است و نتیجتاً بهره وری در ادبیات فارسی به بهره بری، با فایده بودن، سود برندگی و کامیابی معنا شده است. چنانچه ملاحظه می شود بین معنای لغوی کلمه Productivity در زبان انگلیسی و معنای لغوی کلمه بهره وری در ادبیات فارسی تفاوت وجود دارد و برگزیدن واژه فارسی بهره وری بجای کلمه Productivity از نظر معنی معادل مناسبی به نظر نمی رسد بنابراین از معنای لغوی کلمه بهره وری نمی توان به تعریف کاربردی[1] آن رسید. در برخی از متون برای واژه Productivity معادلهای دیگری مانند راندمان، بازدهی، قدرت تولید، قابلیت، مولدیت، باروری و کارآمدی برگزیده شده است که جملگی همین مفهوم و معنا را دارند و هر یک می توانند هم معنا با بهره وری بکار روند. (خاکی، 1386، ص22).