مبانی نظری و ادبیات تحقیق استرس شغلی و رضایت شغلی

قسمتی از متن:

استرس شغلی

افراد بسیار کمی می توانند از استرس شغلی رهایتی یابند، اما با اینحال، تمام اشکال استرس ممکن است برای اکثر ما ناخوشایند باشد. بیر[1]و نیومن[2] ( 1978) سه دسته از نشانه هایی را که در شرایط استرس شغلی بروز می کند نام برده اند: نشانه های جسمانی و نشانه های رفتاری، نشانه های روانی آن دسته از مشکل­های عاطفی و شناختی هستند که بر اثر ناراحتی های ناشی از استرس شغلی بروز می کنند. نارضایتی شغلی یکی از رایج­ترین پیامدهای استرس شغلی است. شخصی که از شغل خود ناراضی است. بابی میلی و با تاخیر به سرکار خود می آید، و برای آنکه کارش را به خوبی انجام دهد دلیل چندان نمی بیند دیگر نشانه های روانی عبارتند از افسردگی، اضطراب، ملالت، احساس ناکامی، انزوا و بیزاری. بعضی از این نشانه­ها به خودی خود مشکل زا هستند و تا جایی که ممکن است موجب وخیم تر شدن استرس شغلی شوند. نشانه های جسمانی را مشکلتر می توان تشخیص داد، زیرا در حالی که شرایط کاری معینی با بیماریها و ناراحتی های جسمانی بخصوصی همراه است، اما دشوار می توان فهمید که این ناخوشی ها تا چه اندازه صرفاً معلول شغل و چه اندازه نتیجه دیگر جنبه های زندگی شخص است. یکی از رایج ترین نشانه های بیماری جسمانی مرتبط با استرس شغلی بیماری­های قلبی - عروقی است. پژوهش­های معتبری وجود دارند که رابطه بین شرایط استرس زای کار را باعوامل خطر آفرین بیماری قلبی – عروقی نشان می دهند. از دیگر بیماری­های جسمانی که ممکن است نتیجه استرس های شغلی باشند انواع حساسیت ها، بیماری­های پوستی، اختلال در خواب، سردرد و ناراحتی های تنفسی هستند.

نشانه های رفتاری به دو دسته تقسیم می شوند. دسته اول نشانه هایی هستند که می نوان گفت به طور مستقیم متوجه خود فرد شاغل است. این دسته، شامل رفتارهایی مثل خودداری از کارکردن، پرخوری یا بی اشتهایی، رفتارهای ستیزه جویانه در برابر دیگران، وبه طور کلی مشکل­های میان فردی است. دسته دوم از نشانه های رفتاری پیامدش به سازمان یا تشکیلات اداری برمی گردد، از جمله غیبت در کار، رها کردن شغل، افزایش حادثه های ناشی از کار و فقدان بهره وری.

سطح بهینه ای از استرس برای اکثر افراد و وظایف وجود دارد. در اغلب اوقات عملکرد شغلی تحت مقادیر کم و متوسط استرس، در بالاترین حد خود قرار دارد. هنگامی که میزان استرس، بسیار زیاد است افراد موقتاً ناکارآمد می شوند، زیرا آنها ممکن است دچار آشفتگی و پریشانی شده و یا ناراحت و عصبی گردند. در مقابل، هنگامی که میزان استرس نیز بسیار کم و ناچیز می باشد افراد بی انگیزه و کسل شده و نسبت به امور بی توجه می گردند. در گذشته اعتقاد بر این بود که با افزایش میزان استرس؛ عملکرد فرد افزایش می یابد حتی اگر میزان استرس بسیار شدید گرد اما امروزه اعتقاد بر این است که عملکرد، به هنگام افزایش سطح استرس، با سرعت بیشتری کاهش می یابد. در یکی از مطالعات انجام شده مشخص گردید که استرس منفی ( نامطلوب ) با بهره­وری پایین تر مرتبط می باشد و همچنین در این مطالعه ؛ سطح بهینه ای برای استرس منفی یافت نشد. همچنین مطالعه ای دیگر بدین نتیجه رسید که استرس منفی نظیر فوریت زمانی[3] مانع حل مسائل پیچیده می گردد. نکته ای که باید در نظر داشت این است که برای بسیاری از افراد، چالش و هیجان و انگیزه، منجر به افزایش عملکرد شغلی می گردد. عصبانیت و ناراحتی و رویدادهای تهدیدکننده، نظیر حوادث ترسناک و وحشتناک، معمولاً منجربه کاهش عملکرد می گردند (42).

آگاهی از استرس شغلی برای مدیران اهمیت بسیار دارد. استرس مزمن منجر به نتایج ناگوار فیزیکی و روانی بر افراد میشود. زیرا سلامت کارکنان و سهمی که در پیشبرد اهداف دارند، به مخاطره می افتد. بررسی­های انجام شده نشان می دهد که تاثیر تنش، به ویژه در پرسنل مدیریت شدیدتر است. استرس شغلی را می توان روی هم جمع شدن عاملهای استرس زا و آن گونه وضعیت های مرتبط با شغل دانست که بیشتر افراد نسبت به استرس زا بودن آن اتفاق نظردارند (10).

استرس علت اصلی ترک خدمت، غیبت از کار و کم کاری است و تاثیر نامطلوب براثر بخشی سازمان دارد. به علاوه، استرس یک فرد ممکن است امنیت دیگران را به خطر اندازد (29).