مبانی نظری تعارض و شخصیت

قسمتی از متن:


مدیریت تعارض
مدیریت تعارض شیوه¬ای است که تعارضات سازمانی را به استخدام اهداف سازمانی در آورده و از جنبه¬های غیر کارای آن می¬کاهد و به جنبه¬های کارکردی آن می¬افزاید. مدیران باید این حقیقت را بپذیرند که تعارض جزء انکار ناپذیر زندگی است و مدیریت سازمانی چاره¬ای ندارد جز آنکه به استقبال آن برود و از تعارض برای افزایش اثربخشی سازمان بهره جوید.
مدیریت تعارض فرایند رفع و بر طرف کردن موانع ادراکی موجود، که بر سر راه رسیدن به توافق قرار گرفته¬اند تعریف شده است (گرین ها لف ، 1989).
در سطح آرمانی مدیریت تعارض، یعنی " مدیریتی که بتواند در شرایطی که تعارض وجود دارد به بهترین شکل سازمان را اداره کند". بنابراین از این دیدگاه، مدیریت تعارض به معنی ترس، جلوگیری یا سرکوب تعارض نیست؛ بلکه برخورد درست و بهره¬گیری مناسب از آن در جهت تامین نیازها، ایجاد خلاقیت و شکوفایی استعدادهاست (میرکمالی، 1371).
حل تعارض ممکن است به خاتمه دادن، کاهش و حذف تعارض اشاره کند ولی مدیریت تعارض لزوماً به اجتناب، کاهش یا خاتمه دادن به تعارض اشاره نمی¬کند بلکه شامل طراحی استراتژی موثر برای کاهش عملکرد نامناسب تعارض و افزایش عملکرد سودمند و بناکننده تعارض و به عبارت دیگر افزایش دادن یادگیری و اثربخشی در سازمان می¬شود (رحیم، 2001).
مدیریت تعارض سعی می¬کند که برای رویارویی با وضع به وجود آمده کوشش به عمل آورد و تعارض را به عنوان یک نیروی خلاق در ایجاد تغییر مثبت به کار گیرد (نایلی، 1364).


انواع تعارض سازمانی
تعارض به عنوان یک رفتار سازمانی تابعی است از خصوصیات فردی و محیطی (در این جا، محیط به معنای اعم آن یعنی محیط فیزیکی و جغرافیایی، محیط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، محیط سازمانی و تمامی عوامل و محرک¬های خارجی مورد نظر است). به عبارت دیگر، رفتار¬های ناسازگارانه یا به علت اختلال و اشکال در درون فرد به وجود می¬آیند، یا ناشی از شرایط نا¬مطلوب محیطی (از جمله سازمان) هستند و یا اینکه تاثیر متقابل این دو وجه (فرد و محیط) باعث بروز این¬گونه رفتار¬های نا خوشایند می شود. در تحلیل بعد فردی تعارض، تاثیر ویژگی¬های شخصیتی و مسائل درون فردی در ایجاد و تشدید کشمکش¬های فردی مورد بررسی قرار می¬گیرد و در تحلیل بعد سازمانی اثرات ساختار سازمانی و شیوه های مدیریت، ارتباطات، تغییر سازمانی و ... در بروز تعارض مورد توجه هستند ( ایزدی، 1379).
تعارض را می¬توان به انواع زیر تقسیم کرد:

تعارض درون فردی
تعارض در سطح فردی می¬تواند شکلی از تعارض به نام تعارض درون فردی و یا شکلی دیگر به نام تعارض بین فردی را شامل شود. در مورد تعارض درون فردی، انتخاب یک هدف و انتخاب یک گزینه مقتضی برای به حداکثر رساندن این هدف، دیگر گزینه¬ها را از میان بر می¬دارد (استرو، 2002).
این تعارض وقتی رخ می¬دهد که یک عضو باید کار و نقش مشخصی را که با تجربه، علاقه، اهداف، و ارزش-هایش مطابقت ندارد اجرا کند (رحیم، 2002).
انواع تعارض درون فردی عبارتند از :
- تعارض خواست- خواست: زمانی رخ می¬دهد که فردی باید بین دو گزینه جذاب یکی را انتخاب کند(مانند دو پیشنهاد شغلی مهم). بنابراین وقتی گزینه¬ها جذاب باشند انتخاب بین آن دو مشکل است.
- تعارض اجتناب- اجتناب: زمانی ایجاد می¬شود که ما با دو انتخاب غیر جذاب یکسان که هر دو با پیامد منفی همراهند رو به رو شویم.
تعارض بین فردی
این نوع تعارض، به تعارض بین دو یا چند عضو سازمانی با سطح سلسله مراتبی مختلف یا واحد اشاره دارد. مطالعات روی تعارض بین سرپرست- زیردست به این نوع تعارض اشاره دارد (رحیم، 2001).

 تعارض درون¬گروهی
این نوع تعارض به تعارض میان اعضای یک گروه یا بین دو زیر گروه در ارتباط با اهداف، کار، روش¬ها، و عواملی از این قبیل اشاره دارد. هم¬چنین تعارض ممکن است به عنوان یک ناسازگاری و عدم توافق بین برخی یا همه اعضای یک گروه و رهبرشان رخ دهد (رحیم، 2002).