مبانی نظری و پیشینه تحقیق کارایی

قسمتی از متن:

تعریف کارایی

در دائرة المعارف "علم و تکنولوژي" کارایی به اين صورت تعريف شده است: نسبتي که به صورت ستاده به داده اي از نيرو، انرژي يا کار در واحد زمان، و بر حسب درصد بيان مي گردد را کارایی گويند(مجيبي وهمكاران،1392،283).کارایی مربوط به اجراي درست كارها در سازمان است؛ يعني تصميماتي كه با هدف كاهش هزينه‌ها، افزايش مقدار توليد و بهبود كيفيت محصول اتخاذ مي‌شوند. کارایی عبارت است ازنسبت بازده واقعي بدست آمده به بازدهي استاندارد و تعيين شده(مورد انتظار) يا نسبت مقدار كاري كه انجام مي‌شود به مقدار كاري كه بايد انجام شود(طاهري، 1378).

از جمله مقياس‌هايي كه براي تعريف و ارزيابي بهره‌وري ارائه شده‌اند، مقياس‌هاي کارایی هستند. مقياس‌هاي کارایی، نهاده‌ها يا منابع يك سازمان را با كالاها و خدمات نهايي كه توليد مي‌شوند، مقايسه مي‌كنند(پيمان، 1374). کارایی به نسبت كميت خدمات و توليدات ارائه شده به هزينه مالي يا نيروي كار كه براي ارائه آنها لازم است اشاره دارد. با اين حال اين مقياس و شيوه ‌اند‌ازه‌گيري بهره‌وري، ميزان رضايت مشتري يا ميزان دسترسي به هدف مطلوب را اندازه نمي‌گيرد. براي مثال مقياس‌هاي کارایی نسبت تعداد افراد درمان‌شده را به نفر ساعت كار پزشكان نشان مي‌دهد؛ حال آنكه مقياس‌هاي اثربخشي طوري طراحي شده‌اند كه نشان ‌دهند؛ از كل بيماران تحت درمان چه تعداد در معالجه موفق بوده‌اند.‌(ابطحي، 1372)

نخستين سابقه و مدارك مربوط به كارسنجي به سال 1760 م بر مي‌گردد؛ زماني كه يك فرانسوي به نام ژان برونه بررسي‌هايي در مورد عمليات انجام شده در ساخت سنجاق براي اصلاح فعل و انفعالات آن انجام مي‌داد(ابطحي، 1372، 23).

حتي صد سال قبل از مديريت علمي نيز صاحبان صنايع فرانسه و انگليس براي تعيين استانداردهاي عملكرد(کارایی) و اصلاح فعل و انفعالات، از نوعي اندازه‌گيري كار استفاده مي‌كردند. با شروع دوره نهضت مديريت علمي در اوايل سالهاي 1900 م، فردريك وينسل[1]، تيلور[2]، فرانك و ليليان گيلبريث[3]، به منظور افزايش کارایی كارگران درباره تقسيم كار، بهبود شرايط كار و تعيين زمان استاندارد كار(سنجش کارایی)، مطالعاتي را انجام دادند(همان ، ص 27).