مبانی نظری و پیشینه عزت نفس

قسمتی از متن:

مفهوم عزت نفس

در روانشناسی توافق کلی وجود دارد مبنی بر این که اصطلاح عزت نفس، مشتمل بر عناصر شناختی عاطفی[1] و رفتاری[2] است. جزءشناختی، اشاره به این مطلب دارد که فرد، به صورت آگاهانه، اختلاف بین خود آرمانی و خود درک شده اش را مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهد. جزء عاطفی به احساسات و هیجاناتی اشاره می کند که فرد، هنگام ارزیابی آن اختلاف ( اختلاف بین خود آرمانی و خود درک شده) تجربه می کند.

جنبه های رفتاری عزت نفس، در رفتارهایی چون جرات آموزی، انعطاف پذیری[3]، قاطعیت[4] و احترام به دیگران[5] آشکار می شود (ریزنر 5 2000).

بنابراین، تعریف عزت نفس به خاطر ابعاد چندگانه اش دشوار است، به علاوه اگرچه عزت نفس به طور کلی « نسبتاً» باثبات است، می تواند از زمانی به زمان دیگر نوسان داشته باشد و همین عامل، سنجش یا تحقیق در خصوص عزت نفس را دشوار می سازد. انجمن ملی عزت نفس، (ریزنر، 2000) تعریف زیر را ازعزت نفس ارائه داده:

« تجربه شایسته بودن در مواجهه با چالش های زندگی و لایق خوشبختی بودن»، این مفهوم از عزت نفس بر این فرض بنا شده است که عزت نفس قویاً با احساس صلاحیت و شایستگی و ارتباط بین آن دو در گذر زندگی مرتبط است. جز صلاحیت عزت نفس، اغلب به غلط صرفاً خوب احساس کردن خود تعبیر شده است. در حالی که در واقع به این مرتبط می شود که آیا شخص همسان با ارزشهای بنیادین انسانی زندگی می کند یا نه، ارزشهایی از قبیل یافتن معنایی در زندگی که مشوق رشد بشریت و سازنده روابط آنها به طریقی است که منجر به احساس تمامیت و ارضاء می شود. احساس صلاحیت، داشتن عقیده راسخ است مبنی بر این که به طور توانایی ایجاد نتایج مطلوب را داریم. داشتن اعتماد به اثر بخشی ذهنمان و توانایی مان برای تفکر است شایستگی می تواند به عنوان جنبه روان شناختی عزت نفس تلقی شود در حالی که به عنوان جنبه رفتاری یا جامعه شناختی آن شناخته می شود (ریزنر، 2000) .

عزت نفس چیست؟

عزت نفس از خودپنداره(مفهوم خود) متفاوت است. مفهوم خود عبارتست از مجموعه ویژگیهایی که فرد برای توصیف خویشتن به­کار می­برد. اما عزت نفس عبارتست از اطلاعات درون خودپنداره برای فرد دارد و از اعتقادات فرد در مورد تمام صفات و ویژگیهایی که در او هست، ناشی می­شود. عزت نفس هر فرد براساس ترکیبی از اطلاعات نسبی تر مورد خودش و ارزش­های ذهنی که برای آن اطلاعات قائل است، بنا نهاده می­شود(الیس پوپ[6] و همکاران 1989).